Als u door het bos tussen Zeddam en ‘s-Heerenberg reist, moet u zeker even stoppen bij deze zeer grote door mensen gemaakte heuvel bovenop een natuurlijke heuvel, Montferland genaamd. Dit is een originele “motte”, wat betekent dat hij dateert uit de Middeleeuwen. Toen men een paar jaar geleden al die bomen van Upladen Motte 1000 jaar geleden aan het weghalen was. Die hier eerder in de geschiedenis stonden waar wij nu alleen nog maar van weten omdat een paar ondernemende Hollanders met hun restauratiepogingen onze vervagende herinneringen hebben gered…

Wat er daarna gebeurde, moet worden opgemerkt: Het verhaal was vol liefde – liefde op het eerste gezicht zowel als haat; vroomheid vermengd naast botsende zwaarden botsend staal – en ook chaos!

De burcht

De heuvel van Upladen is de tweede heilige plaats voor graaf Balderik en Adela, die zoveel rijkdom bezaten dat zij beschermheiligen moesten zijn. De geschiedenis van deze gravin is te vinden in Elten artikel over haar, maar laten we eerst eens kijken naar wat hier nog meer gebeurde: Jarenlang werkten arbeiders boven op de heuvel om uiteindelijk het Upladens kasteelcomplex te bouwen met zijn grote slottoren en andere gebouwen, omringd door houten palissaden, voordat ze nog een laag toevoegden om ook onder de grond te beschermen tegen indringers!

Naast de motte werd een bijna even grote voorburcht gebouwd waar allerlei activiteiten zoals wonen en werken plaatsvonden. Van andere terpen weten we hoe dit kasteel eruit zag; er is geen twijfel mogelijk dat het Balderik zou zijn – hij had de controle over nabijgelegen gebieden waaronder Liemers Land Montferland Achterhoek met zijn strategisch geplaatste uitkijkpost vanaf de top van die kliffen! Het blijkt dat ze waarschijnlijk gingen voor verdediging tegen mogelijke rivaliteiten of gewoon zichzelf wilden imponeren voor hun onderdanen om nog meer macht uit te stralen (doet me een beetje denken aan een pauw).

Het kasteel dat was gebouwd om Balderik en Adela’s liefde voor elkaar te eren, is tientallen jaren na de oprichting door hun vijanden verwoest. De verwoesting weerhield hen er echter niet van elkaar terug te vinden, zelfs niet toen Balderik in ballingschap ging naar Duitsland, waar hij door toedoen van Hendrik II aan zijn einde kwam; of hoe ze tijdens het leven van deze dappere man samen bleven vechten alsof er nooit iets gebeurd was!

De Motte en Bailey kastelen werden vroeger gebruikt om waardevolle bezittingen te beschermen. De geschiedenis van dit type bouwkunst gaat echter veel dieper dan alleen het beschermen van het eigen huis of bezit tegen indringers; het diende ook als wegwijzer voor al diegenen die de stad binnenkwamen op zoek naar buit om er vervolgens weer uit te komen met wat ze binnen aantroffen.

Burcht van Hamaland op Hoog-Elten

Een ander kasteel dat in onze streek verdwenen is, is dat van Hoog-Elten, dat oorspronkelijk toebehoorde aan een machtige adellijke familie van Wichman uit Hamaland. Het was hun zuidelijk bestuurscentrum en strekte zich uit over heel Deventer tot aan Elten met een deel dat ook in Duitsland uitkwam!

De St. Vituskerk is het enige dat nog over is van het oorspronkelijke kloostercomplex, maar we kunnen er nog steeds aan aflezen hoe rijk en machtig de machthebbers in die tijd waren.