Kasteel Huis Bergh in ‘s-Heerenberg is een van de grootste en mooiste kastelen binnen de Nederlandse grenzen. De geschiedenis van het gebouw gaat eeuwen terug, met een begin in de 12e eeuw, toen het voor het eerst werd gebouwd door edellieden, de heren Van den Bergh (in het Latijn de Monte). Bijna tweehonderd jaar daarna stierf deze lijn uit zonder verdere erfgenamen, wat voor hen de ondergang zou zijn geweest als niet een rijke fabrikant was opgestaan. Hij redde dit bouwwerk door zijn liefde voor alles wat zowel historisch als architectonisch verbluffend is; vandaag kunt u dezelfde bezoeken brengen die hij ons zo genadig schonk, terwijl u zich over de schoonheid ervan verwondert, net als vóór hun ruïneuze lot overkwam.

Bouwgeschiedenis

De eerste heer van Bergh, een Keltische krijgerkoning met de macht om loyaliteit van zijn volk af te dwingen en sterke vijanden te overwinnen door middel van een uitgekiende strategie in plaats van wapensterkte. Hij leefde op dit moerassige gebied tijdens de middeleeuwen toen het gewoon een open veld was omzoomd door bomen die sindsdien eeuwenlang verdwenen zijn tot het Koninkrijk weer opkwam!

De toren van de donjon is het bewijs dat deze krijgers zich goed genoeg wisten te verdedigen tegen elke aanval die op hen afkwam – zelfs tegen aanvallen van de eigen vijanden die niets minder dan totale vernietiging of onderwerping nastreefden.

Het kasteel heeft in de eeuwen sinds zijn bouw vele verbouwingen en uitbreidingen ondergaan. Vandaag de dag zijn er nog maar een paar delen van de oorspronkelijke bouwwerken binnen de muren te vinden. De belangrijkste dateren van vóór de 14e eeuw. Toen een grote vierkante toren uittorende boven wat nu bekend staat als de Wilhelminastraat (de naam die aan deze straat werd gegeven nadat graaf Willem IV en zijn vrouw Maria van Nassau moesten vluchten tijdens een aanval). Andere opmerkelijke perioden zijn de 15e eeuw met de bouw van gotische toevoegingen langs de hoofdgangen; de 17e eeuw werd gekenmerkt door de dood van de vader toen hij op 49-jarige leeftijd probeerde het kasteel te verdedigen tegen Spaanse troepen.

Graaf Herman, zoon van Willem, begon met de wederopbouw van het kasteel in 1600. Hij voegde een extra verdieping toe en breidde uit aan één kant die nu ‘het noordoostelijke kwartier’ wordt genoemd.

In de 16e eeuw liet graaf Willem IV een overdekte kaatsbaan aanleggen in het Plantagepark, naast zijn tuinen. Het park werd oorspronkelijk gebruikt voor het oogsten van fruit en groenten sinds het rond 1520 voor het eerst beschikbaar kwam, waardoor het een van de oudste nog bestaande parken binnen de Nederlandse grenzen is!

De hoofdpoort van het kasteel is een mooi en sierlijk bouwwerk dat in 1687 door graaf Oswald III werd gebouwd.

Heren en graven Van den Bergh

Het kasteel werd eerst gebouwd door graven Van den Bergh, die het gebied van het graafschap Bergen bestuurden en landerijen in heel Nederland bezaten. Als rijksgraven waren zij verantwoording verschuldigd aan de Duitse keizer voor hun gedrag als vorsten in vervlogen tijden, maar zij hadden ook verplichtingen hier op aarde; een van die verplichtingen was dat zij de neutraliteit tussen landen in stand moesten houden – iets waar deze familie in de loop van haar geschiedenis om bekend heeft gestaan!

Na de Tachtigjarige Oorlog vochten veel Duitse soldaten voor de kant waarvoor ze waren ingehuurd om te vertegenwoordigen. Zij dienden afwisselend onder Willem van Oranje en dan weer onder het Habsburgse bewind. voordat zij in 1715, bij de vererving via haar dochter Fransia Wilhelmine Luisa Bergh (1704-1737), in het bezit kwamen van hun vorstentitel. toen gravin Maria Clara uit de lijn Hohenzollern-Sigmaringen overging. De uiteindelijke eigenaar werd door de geschiedenis heen door hemzelf en niet door het Huis -Graaf Franz Wilhelm von Erthal.

Jan Herman van Heek

Het kasteel raakte in verval in 1912 toen Jan Herman van Heek, een Twentse textielfabrikant, het historische monument met landgoed en bezittingen kocht. Van hek herstelde dit Nederlandse kasteel in oude glorie door een indrukwekkende kunstcollectie te verzamelen die hij bewaarde door zorgvuldig restauratiewerk voordat de Tweede Wereldoorlog het grootste deel ervan in de as legde. Gelukkig bleven zijn waardevolle antieke stukken bewaard, grotendeels omdat ze in de loop der tijd binnen deze stenen muren werden bewaard!

Het 17e-eeuwse herenhuis was het huis van gravin Anna van Heeckeren en haar familie. Op het prachtige terrein staat een toren met een weids uitzicht over de stad, de weelderige bossen beneden en ramen naar vervlogen eeuwen die nu nog steeds zichtbaar zijn! Op deze unieke plek kunt u 6 maquettes zien die laten zien hoe de geschiedenis zich binnen deze muren heeft afgespeeld van 1312 tot de 20e eeuw.

Muntgebouw

Voor het kasteel, aan de Muntwal staat een oud gebouw met een puntdak. Hier werden in Gendringen munten geslagen voordat ze naar ‘s-Heerenberg werden verplaatst om brand of andere rampen te voorkomen – al schijnt het dat dit alleen was omdat ze liever in de Walsteeg werkten! De eerste keer dat we iets over deze mensen te weten komen, is door hun vele heraldische schilden die langs één muur staan; je zou ze zelfs voor zwaarden kunnen aanzien als je niet goed genoeg kijkt (a la Game Of Thrones). En er zijn nog veel meer voorbeelden in Bergh’s prachtig bewerkte hofhouding.

Eeuwenlang was het slaan van munten een lucratieve zaak. Het slaan van munten voor de Nederlandse Staten-Generaal was in 1582 verboden, maar dat weerhield hen er niet van om munten te slaan tot 1629, toen ze uiteindelijk hun deuren sloten nadat ‘s-Heerenberg failliet was gegaan en het zich niet langer kon veroorloven! Het verlaten gebouw heeft in de loop van de geschiedenis vele huurders gekend, waaronder in de jaren ’60 en ’70 renovaties die het weer zijn oorspronkelijke schoonheid terugbrachten zoals we die vandaag de dag kennen; nu herbergt het een uitgebreid archief over Huis Bergh (de op één na grootste familiecollectie, na die van de Koninklijken).